ο δια-λογος προϋποθέτει τουλάχιστον δυο σημεία

Οι δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου για τη δυσκολία της ορθόδοξης εκκλησίας της Κύπρου να έχει διάλογο με την Αγγλικανική εκκλησία επειδή χειροτονούν ιέρειες είναι η αφορμή να μπουν κάποιες σκέψεις και ερωτήματα κάτω.

Είναι απορίας άξιο γιατί παρουσιάζεται από τον ιεράρχη η ένταξη των γυναικών στους κόλπους της αγγλικανικής εκκλησίας ως απροσπέλαστη αιτία μη-διαλόγου αν σκεφτεί κανείς πως ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των εκκλησιών και δογμάτων εξακολουθούν να υπάρχουν αλλά η προσπάθεια του «διαλόγου» συνεχίζεται...

Ας σημειώσουμε ότι το «ζήτημα» γυναίκα και θρησκεία εμφανίστηκε με τον μονοθεϊσμό γιατί απλά προηγουμένως δεν υπήρχε τέτοιο ζήτημα... και ας δούμε γιατί



Συνοπτικά μπορεί να ειπωθεί ότι στα διαφορετικά σχήματα πολυθεϊσμού και ορισμένα (κακώς κατά την γνώμη μου) επονομαζόμενα «μητριαρχίας πρυτανεύει το θηλυκό στοιχείο, της μητέρας-θεάς, της «Μεγάλης Μητέρας» (Magna Matter), που γίνεται συνώνυμο της «μήτρας» (matrix) και της πρώτης «ύλης» (materia), η οποία δίνει ζωή στο σύμπαν γεννώντας και αναγεννώντας καθετί (matter-matrix-materia).
Ο κύκλος και η σφαίρα σαν εξεικόνιση της μήτρας και των κόλπων συμβολίζουν την τελειότητα και κυριαρχούν στον πολυθεϊσμό. Η αιώνια επανάληψη και η αέναη ανακύκληση νοηματοδοτούν τον ανθρώπινο βίο. Η φύση είναι η θεότητα και η ψυχή αντιστοιχίζεται στην φύση.»

Στα μονοθεΐα σχήματα το θείο εκλαμβάνεται ως ένα, ο Θεός, «Ένας και Μοναδικός» (ιουδαϊσμός, χριστιανισμός, μουσουλμανισμός).

Οι απόψεις που επικρατούν στη σύγκριση των δυο είναι ότι «Πέρα από την φαινομενικά αριθμητική διαφορά μεταξύ πολυθεϊσμού και μονοθεϊσμού (λατρεία πολλών ή μιας θεότητας) υπάρχει μια διαφοροποίηση στο φύλο του θείου. Ο πολυθεϊσμός είναι μητριαρχικός, ενώ ο μονοθεϊσμός παραμένει πατριαρχικός» . (Μ. ΜΠΕΓΖΟΣ, Φαινομενολογία της Θρησκείας, Αθήνα, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα 1995, 267-286 («Γυναίκα και Φύλο: Μητριαρχία ή Φεμινισμός;)

Η πρώιμα διατυπωμένη θέση μου σε αυτό το σημείο τίθεται για προβληματισμό παράλληλα με τα περαιτέρω...

Στα πολυθεϊστικά σχήματα ΔΕΝ ΚΥΡΙΑΡΧΕΙ η γυναίκα και το θηλυκό αλλά η απουσία του αποκλεισμού του.

Αναγκαστικά η σύγκριση με τα μονοθεϊστικά σχήματα που προβάλλουν το αρσενικό, τον ένα και μοναδικό θεό που ακόμα και μέσα στην τριάδα είναι πατέρας και υιός δημιουργεί ασυμμετρίες εγκλωβίζοντας τη σύγκριση σε μια υπεραπλουστευμένη δυαδικότητα.

Ας κάνουμε ένα σύντομο ταξίδι...

Στο βιβλίο «Κόκκινη Τέντα» περιγράφεται η καθημερινή ζωή μιας μεγάλης οικογένειας νομάδων που περιδιαβαίνει την Μέση Ανατολή, τόπο γέννησης του μονοθεϊσμού, ακριβώς την εποχή επικράτησης του ιουδαϊσμού.

Το αίσθημα της μετάβασης από τη μια «φιλοσοφία» στην άλλη περιγράφεται με το πιο γλαφυρό τρόπο:
Εκεί οι γυναίκες της φυλής αποσύρονταν μια φορά το μήνα, όλες μαζί, στην κόκκινη τέντα, για 3-4 μέρες μέχρι να τελειώσει η έμμηνος ρήση. Οι περιγραφές για τη συνύπαρξη τους είναι αξιοσημείωτες και παραπέμπουν σε μια ποιότητα ζωής που ο/η άνθρωπος ήταν άρρηκτα συνδεδεμένος/η με τη φύση. Η παραμονή τους στην κόκκινη τέντα καθορίζεται από τους κύκλους της σελήνης, το ετερόφωτο στοιχείο, που διαρκώς εναλλάσσεται, «αδειάζει» και «γεμίζει» μέσα σε έναν κύκλο τόσων ημερών όσο διαρκεί ο γυναικείος κύκλος.

Η περιγραφή της τελετή της εισόδου της νεαρής γυναίκας στην έναρξη της περιόδου της γυναικείας ωριμότητας με την εμφάνιση του «πρώτου αίματος» είναι συγκλονιστική. Τα μικρά ειδώλια που κρατούνται κρυμμένα από την γηραιότερη έχουν χρηστικό ρόλο εκτός από λατρευτικό. Με τραγούδι, χαλαρωτικό μασάζ και ένα ποτό που μεθά την νεαρή γυναίκα, το πρώτο αίμα μαζί με τη διάρρηξη του υμένα της δίνεται ή καλύτερα αφήνεται ως προσφορά στη Μητέρα-Γη. Χωρίς πόνο, χωρίς προσκολλήσεις αυτό το πρώτο αίμα επιστρέφει στην πρώτη ύλη, τη μάνα-θεά.

Ακολουθεί το «κάρφωμα» στους άντρες της οικογένειας που ενστερνίστηκαν τον μονοθεϊσμό από τη νεαρή νύφη η οποία προέρχεται από ιουδαϊκή οικογένεια με άλλες συνήθειες και δεν κατανοεί τις πρακτικές που διατηρούν ακόμα ζωντανές οι υπόλοιπες γυναίκες. Η απάντηση είναι άμεση. Τα εδώλια σπάνε και στις γυναίκες απαγορεύεται η απομάκρυνση τους στην κόκκινη τέντα που φιλοξένησε χιλιάδες γυναικών σε μια αδιάρρηκτη αλυσίδα αδελφών μέσα στους αιώνες. Το υμενικό αίμα ανήκει στους άντρες πια και το δικαίωμα αποκτάτε το πρώτο βράδυ του γάμου τους.

Οι γυναίκες μέχρι τότε ήταν αναπόσπαστο μέρος της ομάδας, είχαν ρόλους γιάτρισσας, βοσκού, μύστριας, παιδαγωγού, μητέρας, όσες διακρίνονταν σε μια τέχνη την ασκούσαν στα πλαίσια της οικοτεχνίας ακριβώς όπως οι σύντροφοι, συγγενείς και ακόλουθοι της ομάδας.


Με ένα άλμα θα πάμε στον άγνωστο-γνωστό μας Μινωικό πολιτισμό.

Η ισοτιμία γυναικών-αντρών διαφαίνεται σε όλα τα απομεινάρια του πολιτισμού αυτού ο οποίος δεν χρησιμοποιούσε την εξουσία του βασιλιά – βασίλισσας συγκεντρωτικά. Η διαχείριση της εξουσίας ήταν αποκεντρωμένη με λειτουργικό τρόπο. Η διαφορετική προσέγγιση αγγίζει και την αντίληψη τους για την «επιβολή» ή «προστασία» της Πολιτείας τους. «Εδώ, στις Μινωϊκές πολιτείες, δε βρέθηκαν ίχνη από καστρότειχα, που σημαίνει πως ο τόπος δε διέτρεχε κινδύνους και οι άνθρωποι χαιρόντανε τη ζωή τους και τα αγαθά της εργασίας τους προστατευμένοι από ένα στόλο παντοδύναμο, και μία κρατική ηγεσία σοφή, κραταιή και δίκαιη» περιγράφει ο Στρατής Μυριβήλης.

Η βιβλιογραφία που υπάρχει γύρω από τον Μινωικό πολιτισμό αποκαλύπτει, βασισμένη σε υποθέσεις που προκύπτουν από τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης, έναν λαό φιλειρηνικό, φιλόμουσο, που ανέπτυξε μεγάλη δράση στο εμπόριο και την διπλωματία με την Αίγυπτο και γύρω λαούς, που σεβόταν τη συνύπαρξη των θρησκειών, είχε αποβάλει σε μεγάλο βαθμό τη βια, και άφηνε ένα χαλαρό μοντέλο διοίκησης το οποίο απέδιδε γιατί προωθούσε την αυτοδιαχείριση των μικρότερων ομάδων.


Επιστρέφοντας στο αρχικό μου προβληματισμό, και βλέποντας πως όταν η ισονομία διέπει τις σχέσεις μεταξύ αντρών και γυναικών, τότε η γυναίκα δεν κυριαρχεί αλλά συνυπάρχει.

Συνυπάρχει και αυτο-προσδιορίζεται


Ο αυτοπροσδιορισμός ως έννοια είναι κατάκτηση των ημερών μας και στο βαθμό που επιτρέπουν οι συνθήκες τόσο σε άντρες και γυναίκες να το πράξουν.

Η γυναίκα δεν χρειάζεται να είναι καλή ή κακή...

Δεν είναι αμαρτωλή ή αγία. Μάνα ή ερωμένη.

Το κορμί της δεν είναι «βρώμικο» ή αντικείμενο πόθου.

Η παρουσία της δεν χρειάζεται την «υποστήριξη» των αντρών - όπως άλλωστε και των ίδιων δεν χρειάζεται την υποστήριξη της γυναίκας.


Τα «καινά δαιμόνια» και οι αφορισμοί δεν υπήρχαν πριν την επικράτηση του μονοθεϊσμού και αυτό δεν αποτελεί υπεραπλούστευση. Βαρβαρότητα υπήρξε, μαζί με τη διάθεση του/της ανθρώπου να οδηγηθεί μακριά από τη βαρβαρότητα και άγνοια....

Αυτή τη βαρβαρότητα και άγνοια που το 2008, μέσα από τα χείλη «πνευματικού ηγέτη» (μπρουυυυ – ήχος ανατριχίλας) που με το πρόσχημα της καθαρότητας της εκκλησίας κουβαλά μνήμες αιώνων απίστευτης σκληρότητας και εγκλημάτων προς το 51% του «ανθρώπινου σώματος» και κατ επέκταση προς όλους τους/τις ανθρωπους.

Κουβαλά τα αίτια της αναπηρίας μας σήμερα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. Στην στρατοκρατία, τον πόλεμο, την αλόγιστη κατασπατάληση των φυσικών πόρων του πλανήτη, την υπεροψία της εξουσίας απέναντι στον εξουσιαζόμενο ... την σκληρότητα και υποκρισία των διαπροσωπικών σχέσεων.


Γι αυτό η άρνηση του Τομμη Β στο ΔΙΑ-ΛΟΓΟ των εκκλησιών δεν αποτελεί έκπληξη γιατί διάλογος είναι ο λόγος μεταξύ ΔΥΟ σημείων. Οι "ιεράρχες" απέκλεισαν το θηλυκό πριν αιώνες (το ωραίο είναι – άλλα καθόλου παρηγορητικό για την κατάσταση μας – ότι με το τρόπο αυτό ακρωτηριάζουν τον ίδιο τους τον εαυτό αλλά αυτό αποτελεί άλλο ξεχωριστό θέμα : το θηλυκό και αρσενικό μέσα μας)

Θυμάμαι μια ατάκα-θησαυρό από ταινία (της αράδας, χωρίς τιτλο κλπ) όταν ένας άντρας κοιτώντας το παράθυρο θρηνώντας για το χαμό της γυναίκας του προσπαθεί να της αποδώσει ένα χαρακτηριστικό που να τα περικλείει όλα. Και μουρμουρά:

«....ναι, αν μπορούσα με μια φράση να περιγράψω τι ήταν το πιο σπουδαίο που έμαθα από εσένα θα ήταν, ότι με έμαθες να αγαπώ όλα μου τα παιδιά εξίσου»